He raru ki uta

IMG_20160426_Morrisons firewood
Ngā wahie kua ngaro – auē, taukiri e…

 

 

 

Church north side
Te whare karakia (kua noatia ināianei) i tēnei raumati

I tērā wiki i konei mātou ko taku hoa rangatira, me ā māua tamariki e toru (he pakeke rātou ināianei). He whare karakia tawhito, he whare koroua hoki, i te taiwhenua, i te Pigroot (he huarahi tērā i te tonga o te Waka a Māui). Kotahi anake te rūma, he momo wharenui ki roto, ā, ki ahau, ko tēnei te wāhi tino pai o te ao kia whakatā ai, pānui pukapuka ai, whakatangi ukerere ai, me te aha… I haere mātou (me ngā hoa rangatira o taku tama me te pōtiki), mō ngā rā e rua. Ko tēnei te wā whakamutunga i hui tahi ai ā maua tamariki … Ākene ka wehe atu ā maua tama ki Āhia, ka wehe atu hoki ā maua tamāhine tuarua ki te motu o Waiheke.. he wā pai rawa atu mō te noho ā-whānau, tokowhitu mātou… ahakoa te ua (he rere kē te huarere i te huarere i te whakaahua ki runga nei!).

 

Nō reira, he aha te raru kē? Nā, i tērā marama, i te pātū i te taha nōta o te whare nei, he nui kē te pū wahie i konei – he paina, maroke rawa atu, he wāhie mō te ahi i roto… otirā, i tētahi pō kerekere pea, kua tāhaetia ngā wahie. Ko te waimarie, ki roto i te whare ētahi o erā mea (he koata o te pū pea). I tapaina i Paenga whāwhā i te taha o tētahi kaipāmu e noho tata ana i reira, he tangata tino rata ki a mātou. He nui tana pukuriri ina kua rangona e ia kua whānakotia te nuinga o te pū wahie. Otirā, he raru ki uta – ko te mea nui, he pai te noho me te whānau, te katakata, te waiata tahi, te purei “Trivial Pursuits,” me ērā momo mea.

He raru ki uta noa iho.

Mauri ora tātou!

He pai ngā whakaaro o Tatere McLeod mō te reo Māori

I rangona e au a Tatere McLeod i te hōtaka Manako (te 19 o Pipiri). Kua tohua ia hei māngai mō te Tairāwhiti ki te poari reo Māori, ko Mātāwai. He taiohi ia, he tangata i ako ai i te reo Māori hei reo tuarua ( i 17 ōna tau i te wā tae mai ia ki Aotearoa i Āhitereira); ka mutu, he matua ia, he tangata hūmarie, ngāwari tōna wairua, ahakoa he mātanga reo ia. Me mihi ki ōna whakaaro akiaki  ki ngā tauhou ki te reo Māori. Nō reira, whakarongo mai ki te hōtaka (kei konei hoki tana kōrero tahi me Willie Jackson – i te reo Pākehā tēnei.

 

…ki te ao mārama!

sunrise

Nō tērā wiki tēnei, i te Rāpare…

Ko tēnei tōku whakaaro i te wā i tangohia te tākai i taku karu i tērā wiki. Ki taku tirohanga, kua mārama kē ngā mea katoa i te rūma o te rata. Rekareka ana te ngākau i te kitenga i ngā mea katoa. E waru ngā haora ki te wā wehe atu mā runga waka rererangi, ā, i huri haere au i Ōtautahi. Ko te wāhi mīharo rawa ki ahau, ko te whare whakairi toi i reira. Kātahi nā te ātaahua o te whare rā!

Nāwai rā, hoki mai ai ki te kāinga i te ahiahi pō. Kua pōhēhē ka whakahoungia ngā rāiti i tōku kāinga, otirā, e kāo  – ko taku arotahi (lens) hou te take. Ka mau te wehi o tēnei poka karu, me ngā pūkenga o ngā tākuta, ngā nēhi, ngā kaimahi katoa. He mihi hoki ki a Martin rāua ko Anne mō ā rāua manaakitanga i tērā wā. Mauri ora tātou!

 

Kei Ōtautahi ahau, kia whakatikaina ai taku karu māui

 

I tērā wiki i tuhi au i te mea nei. I pōhēhē kua tukuna ki te ipurangi, engari, kua hē

E hia kē ngā tau e tatari ana kia whakatikangia taku karu i te rāngai hauora tūmatanui, otirā, auare ake. Nō reira, anei ahau i Ōtautahi; āpōpō ka whakapokea taku karu, kia tango ai i te cataract i taku karu māui, kia hōmai ai te arotahi hou (lens). He mea āhua ngāwari ki ngā tākuta i tēnei wā. He pai te karu i te taha matau, no reira,  nāwai rā, mena kua whakatika ngā mea e rua, ka whiwhi au ki te mahi test-pilot pea… He raru ki uta noa iho – kei te mōhio au he nui ake ngā raru o tēnā, o tēnā… Mauri ora tātou.

 

Mai i te pukapuka “Te Tākuta Pai”

I te whārangi tuatahi o tēnei rangitaki, i kōrero au mō te pukapuka The Good Doctor (ko te noho me ngā whakaaro o Lance O’Sullivan te kaupapa). Anei ētahi wāhanga iti noa iho mai i tērā pukapuka.

He Pākehā tōna māmā, ā, nō te Waka a Māui ia, otirā, he Māori tōna matua, nō te Ika a Māui. E ai ki a Lance, he tino rerekē te mahi a te kāwana ki ngā whānau o ōna mātua. Mō te taha Pākehā – i te wā ī hoki mai ai te tipuna tāne o Lance i te Pakanga Tuarua o Te Ao, i hōmai  whenua ki a ia e te kāwana (484 ngā eka, i te rohe o South Canterbury). Ahakoa te nui kē o te kōhi (gorse) ki reira, nā tōna kaha i taea e ia te hanga pāmu, ā nāwai rā, ka nui te ora o te whānau (ahakoa ehara i te mea he mea tino whai rawa). Otirā, kāore i pēnā mō te tipuna tāne o tōna pāpā (i te taha Māori). Hoki mai ai tērā i te Pakanga Tuatahi o te Ao, kua iti haere te whenua tipuna ki te mahi  tinihanga ā-ture a te kāwana, kua nui haere hoki te pēhi o  ngā tāke kaunihera (rates), me ērā momo mea. Kua pohara te whānau, ā, he kino te noho o te whānau, e kai noa iho ana rātou i ngā kai i te māra. Kino kē te tipu ake o Eddie Wātene, ko ia te pāpā o Lance. Nō ngā whārangi 26-27 tēnei kōrero. Ka aroha, nē rā.

 

Te waiata ngaringari o te motu, me ngā raru e pā ana ki te mea nei

I tērā pō i noho au i mua i te ahi (ehara te mea i te Inch Bar) e whakarongo ana ki a Ngahiwi Apanui e kōrero ana mō te reo, me te waiata o te motu, ko “God defend New Zealand ” (ko Manako te hōtaka – anei te hononga). E ai ki a ia, nā tetahi i rangahau mena he pai ki ngā mea e whai wāhi ana ki tana rangahau ki te waiata i ngā kupu Māori me ngā kupu Pākehā o te ngaringari nei. Nā, e ai ki te kairangahau, ko te kī a 50% o rātou, kāore rātou i te rata ki tēnā. Ki ētahi atu, ehara i te raru, ki ētahi atu, he pai te waiata i ngā mea e rua (kua wareware ngā whika). He tauira tēnei pea o te uaua o te whai wāhi a ngā iwi katoa o Aotearoa i te kōrero Māori, i te ‘tangata whenua’ ai o te reo Māori i Aotearoa. E ai ki te mea e uiui ana, he tohu tēnei o te whakaaro ‘kaikiri’ o te nuinga, otirā, i huri a Ngahiwi ki te kōrero mō te kaingākau o ētahi manene, ētahi tauiwi mai i Haina, mai i Inia hoki, kia ako ai i te reo Māori (otirā ki a rātou, he ‘uaua’). Ko tā Ngāhiwi kī, me ngāwari ai pea te whakaako i te reo Māori  mā rātou, ā, ki ōku nei whakaaro hoki, he maha kē ngā tāngata e rata ana ki te reo Māori i Aotearoa whānui. Ahakoa he aha, he huarahi roa te haerenga ki te wā ka tino māori ai, ka ‘tangata whenua’ ai te reo Māori i te hapori whānui o Aotearoa.

Anei a Hinewehi Mohi e tūtū ana te puehu i tana waiata i te ngaringari i te reo Māori anake!

He kōrero poto, riterite tonu, i te reo Māori

Tēnā koe! Ko te whakaaro o te rangitaki nei, kia puta mai ai … he kōrero poto, riterite tonu, i te reo Māori. Nō reira, ko wai au? Ko Ngāti Pākehā te iwi, nō Ingarangi, no Tiamani ōku tūpuna; i whānau mai au i Ahuriri, i tipu ake au i Rotorua, otirā, kei Ōtepoti tōku kāinga inaianei. Ko John tōku ingoa. E whai tonu ana ahau i te tohu kairangi i te Whare Wānanga o Otago (he kaupapa reo Māori), otirā, kei te kimi mahi hoki – kua pau te karahipi, kāore anō kia oti te tuhinga roa!.

Otirā, ko te kaupapa – he kōrero poto, riterite tonu, reo Māori hoki. He kōrero poto, kia ngāwari ai te riterite tonu! Me te reo Māori, kia rere ai te reo (nāu te rourou, nāku te rourou). Me mōhio hoki koe, ko “Ahuamōhio” taku ingoa i tēnei wāhi ipurangi, a WordPress – i te reo Pākehā, ‘reasonably knowledgeable, knows a fair amount’ – engari, ehara tēnei i te mea tino matatau! Mena kua hē te whakatakoto o tētahi kōrero, whakatika mai…

Nā tētahi tama tāne nō Tiamani e noho tahi me tōku whanau i homai ki ahau te pukapuka The Good Doctor, hei whakanui i taku huritau i tērā marama. Ko te kaupapa, ko te oranga me ngā whakaaro o Lance O’Sullivan. Pai rawa atu te mea nei! Nō reira, ā tōna wā, ka kitea ētahi o ngā wāhanga pai i tēnei whārangi.

Me te pikitia ki runga nei? Ko te ahi i te pāparakāuta iti i konei, ko te Inch Bar. E hia kē ngā haora i noho au i reira, e kōrero ana, e katakata ana me ētahi hoa kōrero Māori, i ngā ahiahi pō, ia Wenerei, ia Wenerei.

Hei konā rā!